JavaScript maxsus xususiyatlari

Bu bob hozir o’rgangan JavaScript xususiyatlarini qisqacha takrorlaydi va nozik momentlarga alohida e’tibor beradi.

Kod tuzilishi

Iboralar nuqta-vergul bilan ajratiladi:

alert("Salom"); alert("Dunyo");

Odatda, qator uzilishi ham ajratuvchi sifatida qaraladi, shuning uchun bu ham ishlaydi:

alert("Salom"); alert("Dunyo");

Bu “avtomatik nuqta-vergul qo’yish” deb ataladi. Ba’zan u ishlamaydi, masalan:

alert("Bu xabardan keyin xato bo'ladi")[(1, 2)].forEach(alert);

Ko’pchilik kod uslubi qo’llanmalari har bir iboradan keyin nuqta-vergul qo’yishga rozi.

Kod bloklari {...} va ular bilan tsikllar kabi sintaksis konstruksiyalaridan keyin nuqta-vergul shart emas:

function f() { // funksiya e'lonidan keyin nuqta-vergul kerak emas } for (;;) { // tsikldan keyin nuqta-vergul kerak emas }

…Lekin agar biror joyga “qo’shimcha” nuqta-vergul qo’ysak ham, bu xato emas. U e’tiborga olinmaydi.

Batafsil: Kod tuzilishi.

Qat’iy rejim

Zamonaviy JavaScript-ning barcha xususiyatlarini to’liq yoqish uchun skriptlarni "use strict" bilan boshlashimiz kerak.

'use strict'; ...

Direktiva skriptning yuqorisida yoki funksiya tanasining boshida bo’lishi kerak.

"use strict" bo’lmasa ham, hamma narsa ishlaydi, lekin ba’zi xususiyatlar eski uslubda, “mos” tarzda ishlaydi. Biz odatda zamonaviy xatti-harakatni afzal ko’ramiz.

Tilning ba’zi zamonaviy xususiyatlari (kelajakda o’rganadigan sinflar kabi) qat’iy rejimni bilvosita yoqadi.

Batafsil: Zamonaviy rejim, "use strict".

O’zgaruvchilar

Quyidagilar yordamida e’lon qilish mumkin:

• let
• const (doimiy, o’zgartirib bo’lmaydi)
• var (eski uslub, keyinroq ko’ramiz)

O’zgaruvchi nomi quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

• Harflar va raqamlar, lekin birinchi belgi raqam bo’lmasligi mumkin.
• $ va _ belgilar oddiy, harflar bilan teng.
• Lotin bo’lmagan alifbolar va ierogliflar ham ruxsat etilgan, lekin odatda ishlatilmaydi.

O’zgaruvchilar dinamik tipga ega. Ular istalgan qiymatni saqlashi mumkin:

let x = 5; x = "John";

8 ta ma’lumot turi mavjud:

• number suzuvchi nuqta va butun sonlar uchun,
• bigint ixtiyoriy uzunlikdagi butun sonlar uchun,
• string satrlar uchun,
• boolean mantiqiy qiymatlar uchun: true/false,
• null – bitta null qiymatli tip, “bo’sh” yoki “mavjud emas” ma’nosini bildiradi,
• undefined – bitta undefined qiymatli tip, “tayinlanmagan” ma’nosini bildiradi,
• object va symbol – murakkab ma’lumotlar tuzilmalari va noyob identifikatorlar uchun, biz ularni hali o’rganmadik.

typeof operatori qiymat uchun tipni qaytaradi, ikkita istisno bilan:

typeof null == "object"; // tildagi xato typeof function () {} == "function"; // funksiyalar alohida ko'rib chiqiladi

Batafsil: O'zgaruvchilar va Ma'lumotlar turlari.

O’zaro ta’sir

Biz brauzerni ish muhiti sifatida ishlatamoqdamiz, shuning uchun asosiy UI funksiyalar quyidagicha bo’ladi:

prompt(question, [default])

question so’rash va tashrif buyuruvchi kiritgan narsani yoki "bekor qilish"ni bossalar null ni qaytarish.

confirm(question)

question so’rash va Ok va Bekor qilish o’rtasida tanlashni taklif qilish. Tanlov true/false sifatida qaytariladi.

alert(message)

message ni chiqarish.

Bu funksiyalarning barchasi modal, ular kod bajarilishini to’xtatadi va tashrif buyuruvchi javob berguncha sahifa bilan o’zaro ta’sirni oldini oladi.

Masalan:

let userName = prompt("Ismingiz?", "Alice"); let isTeaWanted = confirm("Choy istaysizmi?"); alert("Tashrif buyuruvchi: " + userName); // Alice alert("Choy kerak: " + isTeaWanted); // true

Batafsil: Foydalanuvchi bilan muloqot: alert, prompt, confirm.

Operatorlar

JavaScript quyidagi operatorlarni qo’llab-quvvatlaydi:

Arifmetik

Oddiy: * + - /, shuningdek qoldiq uchun % va sonning darajasi uchun **.

Ikkilik plus + satrlarni birlashtiradi. Va agar operandlardan biri satr bo’lsa, ikkinchisi ham satrga aylantiriladi:

alert( '1' + 2 ); // '12', satr alert( 1 + '2' ); // '12', satr

Tayinlashlar

Oddiy tayinlash: a = b va birlashtirilganlar a *= 2 kabi.

Bitli

Bitli operatorlar eng past, bit darajasida 32-bitli butun sonlar bilan ishlaydi: kerak bo’lganda hujjatlarga qarang.

Shartli

Uchta parametrli yagona operator: cond ? resultA : resultB. Agar cond haqiqiy bo’lsa, resultA ni qaytaradi, aks holda resultB ni.

Mantiqiy operatorlar

Mantiqiy VA && va YOKI || qisqa tutashuv baholashini amalga oshiradi va keyin to’xtagan joyda qiymatni qaytaradi (majburiy ravishda true/false emas). Mantiqiy EMAS ! operandni boolean tipiga aylantiradi va teskari qiymatni qaytaradi.

Nullish coalescing operatori

?? operatori o’zgaruvchilar ro’yxatidan aniqlangan qiymatni tanlash usulini taqdim etadi. a ?? b ning natijasi null/undefined bo’lmaguncha a, keyin b.

Taqqoslashlar

Turli tiplar qiymatlari uchun tenglik tekshiruvi == ularni raqamga aylantiradi (null va undefined dan tashqari, ular bir-biriga teng va boshqa hech narsaga teng emas), shuning uchun bular teng:

alert( 0 == false ); // true alert( 0 == '' ); // true

Boshqa taqqoslashlar ham raqamga aylantiradi.

Qat’iy tenglik operatori === aylantirishni qilmaydi: turli tiplar uning uchun har doim turli qiymatlarni anglatadi.

null va undefined qiymatlari maxsus: ular bir-biriga == teng va boshqa hech narsaga teng emas.

Katta/kichik taqqoslashlar satrlarni belgi-belgiga solishtiradi, boshqa tiplar raqamga aylantiriladi.

Boshqa operatorlar

Vergul operatori kabi bir nechtasi bor.

Batafsil: Asosiy operatorlar, matematika, Taqqoslashlar, Mantiqiy operatorlar, Nullab birlashtirish operatori '??'.

Tsikllar

• Biz 3 turdagi tsiklni ko’rib chiqdik:

  // 1 while (condition) { ... } // 2 do { ... } while (condition); // 3 for(let i = 0; i < 10; i++) { ... }

• for(let...) tsiklida e’lon qilingan o’zgaruvchi faqat tsikl ichida ko’rinadi. Lekin biz let ni tashlab qo’yib, mavjud o’zgaruvchini qayta ishlatishimiz ham mumkin.

• break/continue direktivlari butun tsikl/joriy iteratsiyadan chiqishga imkon beradi. Ichma-ich tsikllarni buzish uchun yorliqlardan foydalaning.

Batafsil: Tsikllar: while va for.

Keyinroq obyektlar bilan ishlash uchun ko’proq tsikl turlarini o’rganamiz.

“switch” konstruksiyasi

“switch” konstruksiyasi bir nechta if tekshiruvini almashtirishi mumkin. U taqqoslash uchun === (qat’iy tenglik) dan foydalanadi.

Masalan:

let age = prompt("Yoshingiz?", 18); switch (age) { case 18: alert("Ishlamaydi"); // prompt natijasi satr, raqam emas break; case "18": alert("Bu ishlaydi!"); break; default: alert("Yuqoridagilardan biriga teng bo'lmagan istalgan qiymat"); }

Batafsil: "switch" ifodasi.

Funksiyalar

JavaScript-da funksiya yaratishning uchta usulini ko’rib chiqdik:

1. Funksiya e’loni: asosiy kod oqimidagi funksiya

   function sum(a, b) { let result = a + b; return result; }

2. Funksiya ifodasi: ifoda kontekstidagi funksiya

   let sum = function (a, b) { let result = a + b; return result; };

3. Arrow funksiyalar:

   // o'ng tomonda ifoda let sum = (a, b) => a + b; // yoki { ... } bilan ko'p qatorli sintaksis, bu yerda return kerak: let sum = (a, b) => { // ... return a + b; }; // argumentlarsiz let sayHi = () => alert("Salom"); // bitta argument bilan let double = (n) => n * 2;

• Funksiyalar mahalliy o’zgaruvchilarga ega bo’lishi mumkin: uning tanasida yoki parametr ro’yxatida e’lon qilinganlar. Bunday o’zgaruvchilar faqat funksiya ichida ko’rinadi.
• Parametrlar standart qiymatlarga ega bo’lishi mumkin: function sum(a = 1, b = 2) {...}.
• Funksiyalar har doim biror narsa qaytaradi. Agar return iborasi bo’lmasa, natija undefined bo’ladi.

Batafsil: Funksiyalar, Arrow funksiyalar, asoslar ga qarang.

Davomi bor

Bu JavaScript xususiyatlarining qisqacha ro’yxati edi. Hozircha biz faqat asoslarni o’rgandik. Qo’llanmaning davomida siz JavaScript-ning ko’proq maxsus va ilg’or xususiyatlarini topasiz.